Ontgroei, de inhoudsopgave (hyperlinks)
- 01 Verantwoording
- 02 Voorwoord
- 03 Inleiding
Deel I, Zienswijzen
- 1 Anti-utilitarisme
- 2 Bio-economie
- 3 Ecologische rechtvaardigheid
- 4 Maatschappelijk metabolisme
- 5 Stromingen van het milieudenken
- 6 Politieke ecologie
- 7 Ontwikkeling, kritiek op
- 8 Steady-state economie
Deel II, De kern
- 9 Autonomie
- 10 Bruto binnenlands product
- 11 Commons
- 12 Convivaliteit
- 13 Dematerialisatie
- 14 Denkbeeld, dekolonisatie van het
- 15 Dépense
- 16 Depolitisering ('het politieke')
- 17 Eenvoud
- 18 Emergie
- 19 Entropie
- 20 Geluk
- 21 Groei
- 22 Grondstofgrenzen
- 23 Jevons-paradox (reboundeffect)
- 24 Kapitalisme
- 25 Neomalthusianen
- 26 Piekolie
- 27 Ramppedagogie
- 28 Sociale grenzen vd groei
- 29 Vermarkting
- 30 Zorg
Deel III, De actie
- 31 Baanzekerheid
- 32 Back-to-the-landers
- 33 Basis- en maximuminkomen
- 34 Coöperaties
- 35 Digitale commons
- 36 Eco-gemeenschappen
- 37 Nieuwe economie
- 38 Geld, publiek gecreëerd
- 39 Gemeenschapsmunten
- 40 Indignados (occupy!)
- 41 Nutopisten
- 42 Ongehoorzaamheid
- 43 Post-normale wetenschap
- 44 Schuldaudits
- 45 Stadstuinen
- 46 Vakbonden
- 47 Werkverdeling
Deel IV, Allianties
Epiloog
dit is een persoonlijke samenvatting
Grondstofgrenzen
Met ‘grondstofgrenzen’ wordt bedoeld: de plaats waar de winning/delving zich geografisch uitbreidt om nieuw land in gebruik te nemen, op zoek naar grondstoffen zoals olie, mineralen, biomassa, enz. Deze uitbreiding maakt het mogelijk aan de groeiende vraag te voldoen die samenhangt met de toename van het sociale metabolisme van geïndustrialiseerde landen.
De uitbreiding van de grondstofgrenzen stimuleren sociale- en milieuachteruitgang en conflicten.
- Moore (2000) stelt dat verder gaan dan de bestaande grenzen de belangrijkste strategie is voor de uitbreiding van de reikwijdte en omvang van het proces van vermarkting.
Telkens als grond is uitgeput, wordt vers land bezet. Moore stelt dat de lokale ecosystemen, die anders hadden kunnen herstellen, ontregeld worden wat leidt tot dalende productiviteit en dalende winstgevendheid. En dat laatste vernieuwt de zoektocht naar verse grond.
Een belangrijk gevolg van het verschuiven van grondstofgrenzen is, dat ze veel andere economische activiteiten in beweging zetten, die op hun beurt uitbreiding naar nieuwe grenzen betekenen. Neem bijvoorbeeld de moderne winning in goudmijnen. Deze activiteit vereist benodigdheden zoals chemische middelen, machines en brandstoffen, bouwmaterialen en voedsel voor de arbeiders. Die benodigdheden moeten ook worden gewonnen en verwerkt waardoor andere grenzen weer verder worden verlegd.
In dergelijke winningsactiviteiten is de arbeid vaak zo georganiseerd, dat de lokale bevolking wordt uitgesloten van de betere banen en beloningen. De ecologische gevolgen zijn enorm. Bovengrondse vegetatie wordt verwijderd. Dat betekent meestal ontbossing en enorm verlies aan biodiversiteit. Er worden meststoffen en pesticide geproduceerd om de nieuwe geïndustrialiseerde gewassen te voeden en te beschermen; dat vervuilt land, water en lichamen.
Water wordt in grote hoeveelheden gewonnen en gebruikt. Dat gaat niet alleen ten koste van lokale toepassingen, maar ook de beschikbaarheid van water en de kwaliteit ervan wordt aangetast.
De winning van delfstoffen veroorzaakt onomkeerbare veranderingen in hydro-geologische structuren. Ecologische rechtvaardigheid en ecologische economie bestuderen deze onevenredig gevolgen voor de lokale bevolking, die aan deze grondstofgrenzen leeft.
De opmars van de winninggrenzen en hun impact zijn niet alleen een zorg voor arme mensen ver weg. De crisis en daaropvolgende structurele aanpassingen , die onlangs Europa troffen, brachten een devaluatie mee van de arbeidskosten en het schrappen van gezondheid- en milieuvoorschriften. Winningprojecten die in het verleden niet mogelijk waren, zijn nu steeds meer haalbaar. Kolen- en goudwinning keert terug naar Europa. Dat schept gewelddadige conflicten zoals die in Chalkidiki in het noorden van Griekenland. Deze ontwikkeling wordt versterkt door de komst van nieuwe technologieën zoals fracking[1].
Grondstof grenzen en ‘degrowth’ zijn op meerdere manieren met elkaar verbonden. Rode draad hierin zijn het ter discussie stellen van de groei-economie en het zoeken naar- en stimuleren van innovatieve alternatieven voor deze groei-economie.
[1] Fracking, ook wel fraccing of hydraulic fracturing (letterlijk: hydraulisch kraken), is een methode om onder andere schaliegas en schalieolie uit de diepe ondergrond vrij te maken, door millimetergrote scheurtjes te creëren in het brongesteente waar het gas in opgesloten zit.