Ontgroei, de inhoudsopgave (hyperlinks)
- 01 Verantwoording
- 02 Voorwoord
- 03 Inleiding
Deel I, Zienswijzen
- 1 Anti-utilitarisme
- 2 Bio-economie
- 3 Ecologische rechtvaardigheid
- 4 Maatschappelijk metabolisme
- 5 Stromingen van het milieudenken
- 6 Politieke ecologie
- 7 Ontwikkeling, kritiek op
- 8 Steady-state economie
Deel II, De kern
- 9 Autonomie
- 10 Bruto binnenlands product
- 11 Commons
- 12 Convivaliteit
- 13 Dematerialisatie
- 14 Denkbeeld, dekolonisatie van het
- 15 Dépense
- 16 Depolitisering ('het politieke')
- 17 Eenvoud
- 18 Emergie
- 19 Entropie
- 20 Geluk
- 21 Groei
- 22 Grondstofgrenzen
- 23 Jevons-paradox (reboundeffect)
- 24 Kapitalisme
- 25 Neomalthusianen
- 26 Piekolie
- 27 Ramppedagogie
- 28 Sociale grenzen vd groei
- 29 Vermarkting
- 30 Zorg
Deel III, De actie
- 31 Baanzekerheid
- 32 Back-to-the-landers
- 33 Basis- en maximuminkomen
- 34 Coöperaties
- 35 Digitale commons
- 36 Eco-gemeenschappen
- 37 Nieuwe economie
- 38 Geld, publiek gecreëerd
- 39 Gemeenschapsmunten
- 40 Indignados (occupy!)
- 41 Nutopisten
- 42 Ongehoorzaamheid
- 43 Post-normale wetenschap
- 44 Schuldaudits
- 45 Stadstuinen
- 46 Vakbonden
- 47 Werkverdeling
Deel IV, Allianties
Epiloog
dit is een persoonlijke samenvatting
Post-normale wetenschap
Post-normale wetenschap (PNS) is een probleemoplossende strategie , die gebruikt moet worden ‘wanneer de feiten onzeker zijn, er waarden in het geding zijn, de inzet hoog is en de beslissing zich opdringt’.
Zulke contexten zijn kenmerkend voor milieuproblemen, gaande van klimaatverandering, het dumpen van gevaarlijk afval, vervuiling, tot en met de plaats van keuze waar kerncentrales moeten komen. In gevallen met ethische complexiteit moet er ook in debatten rond milieu-, ontwikkelings- en rechtvaardigheidsbeleid een uitgebreide gemeenschap van gelijken zijn, die niet alleen bestaat uit wetenschappers, maar ook uit andere legitieme deelnemers: al die mensen dus met een belang in de kwestie, die zullen deelnemen aan het waarborgen van de kwaliteit van de wetenschappelijke input.
Het begrip PNS kan je beter begrijpen door het te vergelijken met ‘zuivere wetenschap’ enerzijds en anderzijds met de twee andere, momenteel dominante, wijzen van probleemoplossende wetenschap: ‘toegepaste’, ‘taakgerichte’ wetenschap en ‘professioneel advies’.
Als voorbeeld stuwdammen. Lange tijd bevonden ontwerp en locatie van dammen zich in het veld van de toegepaste wetenschap. Met de gegeven doeleinden van overstromingsbeheersing, wateropslag en migratie werden onzekerheden met statistische technieken wetenschappelijk aangepakt. Toen er geschillen over dammen ontstonden, kwam professioneel advies in beeld; deskundigen oordelen over de kosten en baten, geschikte locaties, milieueffecten, enzovoort. De beslissing kwam het politieke proces binnen en elke groep met een belang mobiliseert eigen deskundigen/consultants. Vandaag staat de hele grondgedachte van dammen en groei gevoed door water ter discussie. Verschillende waarden zijn in het geding en er zijn op alle fronten onzekerheden en kritiek, hydrologisch, sociaal en religieus. Dit is het domein van de PNS.
Ravetz bekritiseerde een ‘geïndustrialiseerde wetenschap’ die ondernemingsgericht is en die een op hol geslagen technologie produceert. De overgang van ambacht naar industriële wetenschappen heeft voor wetenschappers dezelfde gevolgen, als hij had op industriële arbeiders: een verlies van controle en de regie over hun creatie. Voor wetenschappers markeerde dit een verlies van autonomie over hun onderzoek. Ravetz gaf kritiek op de dominantie van winst en financieringscriteria in de industriële wetenschappen, die de wetenschap reduceerde tot een productiefactor, en wees op een verschuiving, weg van de traditionele vormen van kwaliteitszorg op basis van de (morele) eigenschappen en vaardigheden van wetenschappers, in de richting van zorg voor de winstgevendheid en de technologische toepasbaarheid van de resultaten.
Er is weinig reflectie over de rol van de wetenschap en van de manier waarop problemen in een hypothetische degrowth-samenleving zullen worden opgelost. Om verschillende redenen kan het uitgangspunt voor en dergelijke reflectie over de wetenschap voor een degrowth-samenleving niet anders dan PNS zijn.
- Ten eerste omdat er een sterke band is tussen de gemeenschap van degrowthers en ecologisch economen, de gemeenschap waarbinnen PNS is opgekomen. Een nieuwe generatie van degrowthers, vele opgeleid in ecologische economie, zijn al doordrongen van de epistemische redeneerwijze (redeneerwijze die elk mens overtuigend vindt) van PNS.
- Ten tweede komt de aanklacht van Ravetz tegen de op hol geslagen technologie overeen met fundamentele degrowth-theorieën.
- Ten derde is de democratisering van de wetenschap die wordt bevorderd doorkomst door voorstanders van PNS in overeenstemming met de oproep van degrowthers om de (verondersteld) democratische instellingen in westerse samenlevingen te hervormen, met inbegrip van de wetenschappelijke instellingen, en ze terug te eisen van de heerschappij van de experts.
- Last but not least zijn de dialoog, de inzet voor waarde, de veelheid van legitieme perspectieven, de erkenning van de onzekerheid en de uitroeiing van het monopolie van deskundigen uit de collectieve besluitvorming, fundamentele principes van zowel PNS als degrowth.