Ontgroei, de inhoudsopgave (hyperlinks)
- 01 Verantwoording
- 02 Voorwoord
- 03 Inleiding
Deel I, Zienswijzen
- 1 Anti-utilitarisme
- 2 Bio-economie
- 3 Ecologische rechtvaardigheid
- 4 Maatschappelijk metabolisme
- 5 Stromingen van het milieudenken
- 6 Politieke ecologie
- 7 Ontwikkeling, kritiek op
- 8 Steady-state economie
Deel II, De kern
- 9 Autonomie
- 10 Bruto binnenlands product
- 11 Commons
- 12 Convivaliteit
- 13 Dematerialisatie
- 14 Denkbeeld, dekolonisatie van het
- 15 Dépense
- 16 Depolitisering ('het politieke')
- 17 Eenvoud
- 18 Emergie
- 19 Entropie
- 20 Geluk
- 21 Groei
- 22 Grondstofgrenzen
- 23 Jevons-paradox (reboundeffect)
- 24 Kapitalisme
- 25 Neomalthusianen
- 26 Piekolie
- 27 Ramppedagogie
- 28 Sociale grenzen vd groei
- 29 Vermarkting
- 30 Zorg
Deel III, De actie
- 31 Baanzekerheid
- 32 Back-to-the-landers
- 33 Basis- en maximuminkomen
- 34 Coöperaties
- 35 Digitale commons
- 36 Eco-gemeenschappen
- 37 Nieuwe economie
- 38 Geld, publiek gecreëerd
- 39 Gemeenschapsmunten
- 40 Indignados (occupy!)
- 41 Nutopisten
- 42 Ongehoorzaamheid
- 43 Post-normale wetenschap
- 44 Schuldaudits
- 45 Stadstuinen
- 46 Vakbonden
- 47 Werkverdeling
Deel IV, Allianties
Epiloog
dit is een persoonlijke samenvatting
Werkverdeling
In een krimpende kapitalistische economie zijn bij dalende productieniveaus minder mensen nodig om te produceren. Werktijden zullen vrijwel zeker sterk dalen. In de regel nemen verminderde werkuren de vorm aan van werkloosheid. Met opzettelijke degrowth moet arbeid worden verdeeld door de roosters van alle werknemers te verminderen, waardoor vermeden wordt dat sommige werkloos worden. Dit wordt werkverdeling genoemd.
Sinds de wereldwijde financiële paniek van 2008 is in de meeste rijke landen het aantal werkuren gedaald. In sommige Europese landen werd een beleid van kortere werktijden uitgewerkt als antwoord op de economische neergang. Maar in Nederland heeft economisch herstel de kortere werktijd uit de recessieperiode omgekeerd. Tussen de landen blijven opvallende verschillen in de gemiddelde werktijd bestaan.
Gangbare economen beweren dat hoge loonkosten een belemmering zijn voor banengroei. De huidige crisis is evenwel het gevolg van een zwakke totale vraag en van de langetermijneffecten van de knoeierij van de financiële sector, in plaats van hoge lonen. De reële lonen dalen sinds 2008 zelfs in veel landen.
De degrowth-beweging streeft ernaar werkverdeling in het mondiale Noorden verder uit te breiden dan de huidige status ervan als tijdelijk beleid. Factoren die een rol spelen hierbij zijn: de omvang van de beroepsbevolking, de (groei van) arbeidsproductiviteit (innovaties in de digitale technologie kunnen grote hoeveelheden menselijke arbeid vervangen, met name in de arbeidsintensieve dienstensector), en het verwachte einde van de goedkope energie. Zie ook maatschappelijk metabolisme.
Het is onmogelijk om het netto effect te weten van deze tegengestelde tendensen in productiviteitsgroei en energiekosten, vooral omdat energiegebruik en productiviteit niet onafhankelijk zijn van elkaar, toch zijn het die variabelen die zullen bepalen hoeveel werkverdeling nodig is om de arbeidsmarkt in evenwicht te houden.
Manieren om werk anders te verdelen zijn:
- een werkloosheidsverzekering om een deel van het verloren loon van werknemers te vervangen.
- minder uren werken voor hetzelfde loon waardoor feitelijk het uurloon stijgt.
- de vrijwillige omruiling van inkomen tegen (meer) tijd.
Degrowth-voorstanders ondersteunen ‘werkverdeling’ ook vanwege andere voordelen:
- Recent onderzoek heeft aangetoond dat mensen met minder werkuren een aanzienlijk lagere koolstofuitstoot (CO2-footprint) en ecologische voetafdruk hebben.
- Als gezinnen meer tijd hebben, zijn ze in staat een duurzamere levensstijl te leven; low-impact activiteiten vergen vaak meer tijd. Mobiliteit is hiervan een goed voorbeeld; sneller reizen geeft doorgaans een hogere CO2-uitstoot.
- Een ander voordeel is de waarde van vrije tijd zelf. Lange werktijden gaan ten koste van investeringen in sociale verbanden en veroorzaken een hogere mate van televisie kijken en lamlendigheid. Korte werktijden zijn op dezelfde manier van essentieel belang voor stevige deelname aan democratisch bestuur.
Innovatieve manieren om aan de behoeften van mensen tegemoet te komen zijn onder meer publieke of collectieve voorzieningen van basisdiensten zoals huisvesting, energie en transport. Dankzij het internet groeien peer-to-peer-programma’s, waarin mensen huren, delen, of toegang krijgen tot huisvesting, auto’s, consumptiegoederen en ruimte (zie digitale commons). Stadstuinieren, ruilhandelsystemen, tijd ruilen en gemeenschapsmunten zijn ook aan het uitbreiden.
De degrowth-beweging voorziet dat de transitie naar minder uren ook zal leiden tot nieuwe patronen van productie en consumptie van goederen en diensten.