30 Zorg

dit is een persoonlijke samenvatting

Zorg

Zorg is de dagelijkse actie die mensen uitvoeren voor hun welzijn en het welzijn van de gemeenschap.

Feministen wijzen al jarenlang op de onderwaardering van werk voor lichamelijke en persoonlijke verzorging en de daarmee samenhangende rolpatronen (zie feministische economie).

Zorg heeft een unieke rol in het welzijn van de mens. Zorg is onmisbaar bij het ondersteunen van de mentale, fysieke en relationele integriteit van ieder menselijk wezen. Toch verdoezelen de normale denkwerelden in het politieke en economische denken deze verborgen hoeveelheid van uren en energie, die besteed worden aan levensonderhoud, voortplanting en relaties, omdat deze niet direct uit te drukken zijn productiviteit. En productiviteit is nu eenmaal de enige variabele die kapitalistische maatschappijen waarderen voor de vergoeding van arbeid.

Historisch gezien zijn er sterke relaties aan te wijzen tussen de verdeling van zorgarbeid en de verdeling van de macht: hiërarchisch, in geslacht, in klasse en etniciteit.

Hedendaagse economische denkbeelden spreken over tijd als een schaars goed dat efficiënt moet worden toegewezen, rekening houdend met kosten en mogelijkheden. In de huishoudelijke economie en zorg is tijdgebruik niet gericht op efficiency, maar verloopt het volgens het ritme van het leven. De kritiek is dan ook gericht op de kloktijd van productie als onthecht van de dagelijkse cycli van het lichaam en de cyclus van het leven, en verder ontkoppeld van de ecologische tijd van seizoenen en de regeneratie van ecosystemen evenals van het biologisch moment van voortplanting (zie bio-economie).

Onder het kapitalisme, waar de markten onderworpen zijn aan de noodzaak van constante groei, lijkt er weinig tijd over te blijven om aan jezelf te besteden, of aan familie, vrienden of burgerschaps- en politieke activiteiten. Maar relaties zijn van fundamenteel belang voor een goed leven.

De drie heilzame relaties voor het zelf zijn: liefde, vriendschap en politieke betrokkenheid. Deze terreinen van het leven vormen een doel op zich en kunnen niet instrumenteel zijn. Zij kunnen alleen worden genoten in wederkerigheid. Deze eigenschap maakt ze bijzonder kwetsbaar en wordt zwaar op de proef gesteld door de winstlogica van de markt.

Zorg wordt buiten de familiesfeer uitbesteed aan de staat of de markt (bijvoorbeeld kind- of ouderenzorg) wat de essentie ervan naar beneden haalt en die essentie is wederkerigheid.

Literatuur over geluk stelt dat een toewijzing van tijd met voorrang voor het gezinsleven en de gezondheid (en dus zorg) het persoonlijk welzijn verhoogt.

De man treedt de publieke sfeer binnen met zijn interesse in de belangrijke vragen, waar de samenleving mee te maken heeft. De vrouw neemt de privésfeer in met haar verantwoordelijkheid voor de dagelijks noden van de familie. Twee afzonderlijke sferen, hiërarchisch vooraf bepaald, (be)vestigen en versterken de asymmetrische macht tussen man en vrouw. Het overwinnen van deze scheiding is een belangrijk doel voor de ‘degrowth’-samenleving.

Je kunt je makkelijk inbeelden waarom het opnieuw centreren van een samenleving rond zorg de weg naar ‘degrowth’ zou effenen. Het beantwoordt ten eerste aan het idee van gelijkheid onder de geslachten door het delen van zorg, zowel binnen de sfeer van gemeenschap als binnen de samenleving als geheel. Ten tweede herbevestigt dit het belang dat zorg heeft voor het welzijn van het zelf, het gezin, de buurt en de samenleving als geheel. Het zou mensen overhalen om minder te werken en minder tijd te besteden aan de economische sfeer. Ten derde, omdat er minder werkuren voor de markt beschikbaar zouden zijn, zou dit werkverdeling bevorderen, waardoor de meeste mensen betaald werk zouden kunnen vinden. Last but not least, laat werken om de kwetsbaarheid van anderen te verminderen iedereen toe de eigen kwetsbaarheid te ervaren en na te denken over haar eigenschappen. Dit is een eerste belangrijke stap naar het opgeven van narcistische bevestigingen van het zelf als een bewaker tegen zwakte, of met andere woorden, opgeven van de antropologische essentie van de groeisamenleving.